Ths.BS Phan Hồng Nhân
Bệnh nhân Dương Thị P. 59 tuổi, ở Bình Chánh, Thăng Bình vào viện ngày 25/11 tình trạng bệnh nhân mắc xương ở miệng thực quản, đau, không nuốt được. Bệnh nhân được các bác sĩ chỉ định nội soi thực quản xử trí lấy xương Cá dài 25mm.
Dị vật thực quản là một cấp cứu rất thường gặp trong quá trình ăn uống. Bệnh chủ yếu gặp ở người cao tuổi và trẻ lớn. Nếu phát hiện sớm xử trí kịp thời, ít gặp nguy hiểm nhưng nếu phát hiện muộn xử trí rất phức tạp, có thể nguy hiểm tới tính mạng bệnh nhân.
Do tập quán của nước ta là ăn uống chặt các loại xương lẫn thịt thành mảnh; do ăn vội vàng, vừa ăn vừa nói chuyện, trẻ em quen ngậm đồ chơi trong mồm rồi vô tình nuốt. Ở người già không có răng nên nhai không kỹ, cố nuốt hoặc do thực quản co thắt bất thường, thực quản có khối u làm cho thức ăn đáng lẽ xuống được mà mắc lại ở nơi hẹp.
Biểu hiện khi bị dị vật thực quản
Rất ít khi gặp triệu chứng rầm rộ như dị vật quá to làm tắc đường ăn và đường thở làm bệnh nhân ho sặc sụa, khó thở dữ dội hoặc tử vong ngay. Thường sau khi dị vật mắc vào thực quản, bệnh nhân có cảm giác vướng, đau họng, cổ, sau xương ức. Nuốt thức ăn, nước bọt đều đau. Tùy tính chất của dị vật, tình trạng nhiễm khuẩn nặng hay nhẹ mà gây viêm tấy hoặc những biến chứng nặng.
Giai đoạn đầu: Bệnh nhân thấy nuốt đau, không ăn được gì phải bỏ dở bữa ăn. Một số trường hợp sai lầm khi hóc dị vật lại có động tác như cố khạc, thò tay vào móc họng, cố gắng ăn thêm miếng rau, miếng cơm hy vọng tống dị vật xuống. Rồi sau đó không nuốt cũng đau. Đau ngày càng tăng. Nếu dị vật ở thực quản sẽ đau ở sau xương ức, đau xiên ra sau lưng, lan lên bả vai… Khi có các biểu hiện trên, bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa để được soi thực quản lấy dị vật.
Giai đoạn viêm nhiễm: Dị vật cắm vào thành thực quản làm xây xát niêm mạc thực quản hoặc thủng thành thực quản, nếu dị vật là xương lẫn thịt thì nhiễm khuẩn càng mạnh. Sau 1-2 ngày các triệu chứng nuốt đau, đau cổ, đau ngực tăng dần, đến nỗi bệnh nhân không nuốt được, kể cả nước. Thường là niêm mạc thực quản, xung quanh thực quản bị viêm thì triệu chứng nặng dần và gây những biến chứng nguy hiểm.
Biến chứng nguy hiểm có thể gặp
Viêm tấy quanh thực quản cổ: Dị vật chọc thủng thực quản cổ gây viêm nhiễm thành thực quản lan tỏa, viêm mô liên kết lỏng lẻo ở xung quanh thực quản. Bệnh nhân sốt cao, thể trạng nhiễm khuẩn rõ rệt, toàn thân suy sụp, đau cổ, không ăn uống gì được, chảy nhiều nước dãi, hơi thở hôi, cổ ngoẹo sang một bên, quay cổ khó khăn, một bên cổ, thường là bên trái) có khi da cổ đỏ, ấn vào vùng cổ bệnh nhân rất đau.
Xử trí:
Cần lấy dị vật ra càng sớm càng tốt: Nội soi thực quản gắp dị vật và đồng thời hút mủ ổ viêm trong lòng thực quản. Chống nhiễm khuẩn bằng các loại kháng sinh. Theo dõi bệnh nhân, nếu ổ nhiễm khuẩn sau lấy dị vật về xuất hiện sốt cao, có khi không sốt mà nhiệt độ tụt xuống thấp hơn bình thường…
Lời khuyên Bác sĩ
Để phòng ngừa dị vật thực quản, mọi người không nên ăn uống vội vàng. Không nói chuyện và cười đùa trong khi ăn, không nên uống rượu say nhắm đồ ăn có lẫn xương. Đối với trẻ em và người già, cần loại bỏ xương trước khi ăn. Khi bị hóc không nên chữa mẹo. Khi phát hiện dị vật, cần đến ngay chuyên khoa để được soi gắp kịp thời, tránh các biến chứng…